Bukowice

Niewielka wieś nieopodal Leśnej Podlaskiej, wzmiankowana dawniej również jako Bojkowicze, Bukowicze, Perekowicze. Pierwsze informacje o wsi i folwarku pochodzą z XV. W 1545 r. w powiecie brzeskim, w 1580 w mielnickim.

        W  I poł. XVI w. ośrodek włości książąt Połubińskich, od 1579 do rodu Dembińskich, w 1594 w zastawie dożywotnim u Samuela, Jan i Bartłomieja Kazanowskich. W XVII własność Adama Franciszka Warszyckiego, następnie Pawła Kazimierza Michałowskiego.1683 w miejscowym dworze przechowywany był kamienny wizerunek Matki Boskiej, znaleziony podobno przez pasterzy w Leśnej, gdzie właściciel Bukowic ufundował kościół i uposażył wsiami: Leśną, Klukowszczyzną i Grzegowszczyzną (wydzielonymi z dóbr Bukowice). 1688 majątek kupiony przez Jana Chryzostoma Pieniążka, wojewodę sieradzkiego. 1790 w zastawie u bpa łuckiego Feliksa Turskiego, potem własność Wężyków (którzy w II poł. XIX w. wznieśli nowy drewniany dwór - w 1955 przeniesiony do Leśnej, niezachowany) i Gintasów. W 1822 r. wieś liczyła 40 domów i 340 mieszkańców.

        W 1576 roku erygowano tu drewnianą cerkiew unicką p.w. św. Trójcy (nie zachowana do dnia dzisiejszego). Kolejną wzniesiono przez Pawła Kazimierza Michałowskiego w 1684 r., zaś następną drewnianą zapewne w 1751 r. (przed 1780 w kolacji Sedlnickich, w 1875 zamieniona na prawosławną kaplicę cmentarną p.w. św. Ducha). Obecnie znajduje się tu drewniana kaplica p.w. Niepokalanego Poczęcia N. P. Marii (filia kościoła paulinów w Leśnej) - pierwotnie prawosławna (do 1915 r.) kaplica cmentarnap.w. św. Ducha, wybudowana w 1896 r. Odnawiana ok. 1921, w końcu lat 80-tych i w 1995 gruntowny remont.

        Orientowana, drewniana na podmurówce kamienno-ceglanej, konstrukcji zrębowej, oszalowana. Trójdzielna, o nawie zbliżonej do kwadratu, z prosto zamkniętym węższym i niższym prezbiterium i kwadratowym przedsionkiem, wewnątrz którego kruchta i po bokach dwie lokalności wydzielone przez słupy konstrukcyjne wieży. Wnętrza kryte odeskowanym stropem. Okna prostokątne, w faliście wycinanych obramieniach. Dachy: nad nawą dwuspadowy, nad prezbiterium trójspadowy, kryte blachą. Wieża kwadratowa, z prostokątnymi otworami, zwieńczona ośmiobocznym namiotowym hełmem, z cebulastym zwieńczeniem z krzyżem. Ołtarz główny neobarokowy, ok. 1920-30, ujęty parą kanelowanych pilastrów korynckich, z obrazami: w polu głównym kopia obrazu Matki Boskiej Leśniańskiej, XX w., w ramie barokowej, zapewne XVIII w., w zwieńczeniu Bóg Ojciec z Duchem Św. na tle Oka Opatrzności, koniec XIX w., pocerkiewny. Ołtarze boczne w typie barokowym, XIX/XX w., zapewne z użyciem fragmentów ikonostasu, z owalnymi obrazami z XIX/XX w., malowanymi na desce: Pokłon Pasterzy i Chrzest Chrystusa. Obraz ŚŚ. Jerzy i Barbara, II poł. XIX w., w ramie barokowej analogicznej jak w ołtarzu głównym. Cztery lichtarze eklektyczne, IV ćw. XIX w., o trójkątnych stopach i kanelowanych trzonach. Kociołek na wodę święconą, XVIII/XIX w., miedziany, używany jako kropielnica. Kropielnica kamienna, stara.

        Na pn. krańcu wsi drewniany wiatrak typu koźlak, bez skrzydeł, oszalowany, nieczynny. Na przeciwko przydrożna kapliczka z końca XIX w., murowana z cegły, otynkowana, czworoboczna, z półkoliście zamkniętą wnęką od frontu i prostokątnymi płycinami; dach czterospadowy, zwieńczony krzyżem. Zachował się też granitowy głaz pokutny z rytymi czaszką i 3 krzyżami z XVIII-XIX w. (?), tzw. "kamienna baba".*

* informacje pochodzą m.in. z "Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce. Powiat Biała Podlaska" Tom VIII, Zeszyt 2, red. K. Kolendo-Korczakowa, A. Oleńska, M. Zgliński, Instytut Sztuki PAN, 2006