MONASTYR LEŚNIAŃSKI

Autor: Piotr Sęczyk

Monastery i cerkwie podległe Leśnej

1. Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego, utworzona została z byłego rzymskokatolickiego kościoła skasowanego po 1875 r. W latach 1879-1880 dokonano gruntowego remontu cerkwi, złamano dach na świątyni, usunięto część krokwi, w wyniku tego utworzono jego półokrągły wygląd. Następnie dobudowano pięć kopuł, które w sumie z dwoma z wieży liczyły siedem, symbolizowały siedem sakramentów św., dodatkowo nad kopułami lśniły złote monogramy cara Aleksandra II. Kościół został przejęty na prawosławie 03/15 maja 1875 r., świątynia posiadała jeden ołtarz główny, w którym znajdowała się kamienna ikona Bogarodzicy, wokół wisiały liczne wota w postaci: blaszanych miniaturek główek ludzkich, rak, nóg itd.

W soborze z dawnego kościoła rzymskokatolickiego pozostało sześć ołtarzów bocznych z obrazami świętych. Pierwsze prawosławne nabożeństwo odbyło się 09/21 kwietnia 1879 r., po urządzeniu ikonostasu. Po wizytacji Komisji do Spraw Wystroju Cerkwi, świątynię oddano do użytku 06/18 sierpnia 1880 r., budynek sakralny posiadał jedną dzwonnicę w wieży kościoła. Świątyni nadano wezwanie: Czystego, Życiodajnego Krzyża Chrystusa, przypominała dla przybywających pielgrzymów z stolicy Imperium Rosyjskiego Smolny Monaster w Petersburgu¹.

Smolny Monastyr w Petersburgu w Rosji // Film

Wyremontowaną cerkiew (koszt przebudowy wynosił ok. 50 000 srebrnych rubli) uroczyście poświęcił abp chełmsko-warszawskiego Leoncjusz 31 maja/12 czerwca 1881 r². W 1896 r. cerkiew ponownie poddano renowacji, znacznie podniesiono część ołtarzową w ten sposób umożliwiono wg dawnej tradycji obchodzić bohomolcom ołtarz na kolanach, bez konieczności wchodzenia za ikonostas. Przed budynkiem sakralnym znajdował się drewniany stragan (z lewej strony głównego wejścia do świątyni), w którym mniszki sprzedawały pielgrzymom ręczne wyroby: ikony, obrazki oraz książki o tematyce religijnej³. Sobór w 1915 r. został rewindykowany na kościół katolicki.

Cerkiew Św. Krzyża została wyniesiona do godności soboru w latach 90 XIX w., w nawach bocznych posiadała trzy kaplice z ołtarzami:

a) Kaplica św. Sergieja z Radoneża utworzona w prawej nawie bocznej soboru Podwyższenia Krzyża Św. w latach 90. XIX w., poświęcona 15/27 września 1895 r. przez bp Gedeona Pokrowskiego⁴. Została zlikwidowana po ewakuacji monasteru do Rosji.

b) Kaplica św. Leoncjusza z Rostowa poświęcona 02/14 stycznia 1896 r., usytuowana została z północnej strony soboru, powstała po śmierci na cześć moskiewskiego metropolity Leoncjusza, który będąc wcześniej abp chełmsko-warszawskim, usilnie zabiegał, o utworzenie żeńskiego zgromadzenia w Leśnej. (kaplica w 1915 r. zlikwidowana)⁵.

c) Kaplica św. Atanazego Brzeskiego utworzona w 1894 r. lewej części nawy bocznej soboru, została oddzielona od głównej świątyni żelazną, brązową kratą, którą wykonali uczniowie przy klasztornej szkole. Kaplica zawierała relikwie prawosławnego świętego Atanazego Brzeskiego zamordowanego w 1648 r. Fragment relikwii przywieziono z soboru z Brześcia Lit., szczątki prawosławnego męczennika wywieziono z Leśnej do Sankt-Petersburga w sierpniu 1915 r. (w 1915 r. kaplica zlikwidowana)⁶.

4. Cerkiew Św. Trójcy utworzona z katolickiej Kaplicy Zjawienia NMP, pierwotnie zbudowana w 1718 r. przed łacińskiego duchownego Andrzeja Fabiańskiego. Budynek ostatecznie przeznaczono prawosławnej parafii w 1877 r. Poświęcona 14/26 września 1877 r., nosiła tytuł pw. Św. Trójcy, miejscowy duchowny urządził w niej ikonostas, w wyniku czego budynek sakralny podniesiono do godności cerkwi 20 maja/1 czerwca 1879 r. Sprawowano w niej nabożeństwa prawosławne od 1875 r. gdyż główna cerkiew wymagała przebudowania⁷. W 1915 r. budynek został rewindykowany ponownie na katolicką kaplicę Zjawienia.

5. Cerkiew Męczenników Wileńskich: Antoniego, Jana, Eustachego wzniesiona po prawej stronie przed fosą od bramy wejściowej na teren klasztoru, posiadała artystycznie wykonany ikonostas ze szkła na matach przez proboszcza z Leśnej – Jana Smirowa. Cerkiew w stylu rosyjsko-bizantyjskim z namiotowym dachem z kopułką, pomalowana na biało została poświęcona w 16/29 listopada 1903 r. przez bp Eulogiusza. Budowla rozebrana po 1920 r⁸.

6. Cerkiew pw. Św. Zofii, Wiary, Nadziei i Miłości, murowana w kształcie prostokąta z dwuspadowym dachem z wielkim neobarokowym oknem (okien z prawej strony 2 z lewej 4) od strony zachodniej w szczycie, wzniesiona w styczniu 1892 r., poświęcenie nastąpiło 15/27 lutego przez miejscowego proboszcza protojereja T. Sofronowicza. Cerkiew została połączona ścianą do klasztoru od strony parku monasterskiego. Budynek pełnił funkcję świątyni zimowej, gdyż sobór był nieogrzewany zimą, a jego boczna zakrystia nie mogła pomieścić wszystkie mniszki i szkolne dzieci. Cztery ikony do nowej świątyni ofiarowali mieszkańcy Moskwy: Zbawiciela, Matki Bożej, ikona Deisus i Jana Chrzciciela. Dwie pierwsze ikony napisano w XVII w. trzecia była w stylu greckim, wszystkie zostały umieszczone w ikonostasie nowej cerkwi, do czasu zastąpienia ich przez własne ikony. W świątyni w okresie zimowym odprawiano wszystkie nabożeństwa, ze względu na mały ruch pielgrzymkowy i niewielką liczbę parafian. Budynek sakralny został wyremontowany i kolejny raz poświęcony 18/31 listopada 1903 r. przez bp Eulogiusza. Świątynia przetrwała akcję burzenia cerkwi w okresie dwudziestolecia międzywojennego, jest to jedyny zachowany budynek po cerkwi, który wzniosła matuszka Katarzyna⁹.

7. Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego wzniesiona w 1898 r. na niewielkim cmentarzu pomiędzy cerkwiami: Antoniego, Jana, Eustachego, a Ofiarowania NMP, poświęcona 23 maja/4 czerwca 1898 r. przez bp Tichona (późniejszy patriarcha moskiewski). Świątynię tę zbudowano z inicjatywy ihumeni Katarzyny, przybywające rzesze potników na doroczne odpusty ku czci: Św. Trójcy i Podwyższenia Krzyża nie mogły pomieścić się w głównym soborze, więc wybudowano ołtarz polowy na wysokiej podmurówce z podziemnym grobowcem. Świątynia posiadła wymiary: 13 arszyn szerokości i 9 długości, ołtarz ulokowano na wysokości 2 arsz. Cerkiew posiadała w trzech ścianach okna, które otwierano podczas nabożeństw, w środku stał kliros dla chóru, schody miały po 15 stopni. Budynek został wzniesiony z bali okrąglaków sosnowych z jedną kopułą w stylu bizantyjskim i kilkoma mniejszymi. Wokół tej cerkwi znajdował się jeden z dwóch cmentarzy monasterskich z mogiłami mniszek oraz miejscowych, prawosławnych duchownych i ich dzieci, którzy pracowali przy monasterze, całość ogrodzono drewnianym ogrodzeniem. Koło cerkwi w świąteczne dni mogło zgromadzić się na cerkiewnym placu około 4 000 wiernych. Została zburzona po 1920 r. na jej miejscu wzniesiono kapliczkę z figurką Najświętszego Serca Pana Jezusa¹⁰.

8. Cerkiew Ofiarowania Bogarodzicy, druga największa murowana domowa świątynia po głównym soborze. Wzniesiona na planie kwadratu około 1893 r. przy szkole dla najmłodszych dzieci, miała bezpośrednie wąskie połączenie z budynkiem szkolnym, przeznaczona wyłącznie była dla dziewczynek i chłopców. Budynek został poświęcony 26 stycznia 1893 r. Posiadała jedną wielką złotą kopułę centralną i cztery mniejsze na rogach, została zburzona po 1927 r¹¹.

9. Cerkiew w św. Cyryla i Metodego, drewniana świątynia po byłym kościele katolickim zamkniętym w 1892 r. przez carat, służyła jako cerkiew domowa dla mężczyzn i chłopców szkoły w Bordziołówce, poświęcona 28 lipca 1894 r. odpust świętowano 12/25 maja. Budynek sakralny został rozebrany po 1918 r¹².

10. Cerkiew Św. Michała Archanioła w Witulinie, pierwotnie cerkiew unicka, po 1875 r. prawosławna. W 1905 r. wszyscy unici i prawosławni z tej miejscowości 735¹³ osób przeszli na katolicyzm, rząd carski uznał, że nie ma potrzeby dalej prowadzić duszpasterskiej placówki, ponieważ przez poprzednie 30 lat do świątyni uczęszczało tylko kilka osób. Nieczynną cerkiew zamknięto 11/24 marca 1906 r. Następnie wszystkie posiadłości należące do parafii – 96,48 morgów zostały przekazane decyzją Świątobliwego Synodu 10/23 października 1906 r. monasterowi w Leśnej wraz z ziemią. Cerkiew rewindykowana na kościół rzymskokatolicki¹⁴.

12. Cerkiew ikony MB Kazańskiej, św. Trójcy w Sankt-Petersburgu, drewniana świątynia. W 1902 r., zbudowano nową cerkiew na nabrzeżnej części miasta w Nowej Wsi. Świątynia została poświęcona 10/23 grudnia 1902 r. na miejscu poprzedniej mniejszej budowli. Cerkiew funkcjonowała do lipca 1938 r. została zburzona przez bolszewików¹⁵.

13. Drewniana cerkiew w Białej Podlaskiej została zbudowana z inicjatywy ihumeni Katarzyny Jefimowskiej po 1900 r. na pamiątkę przyjazdu Mikołaja II do Leśnej i Białej Podl., znajdowała się na prawosławnym cmentarzu w pobliżu cmentarnej cerkwi z 1823 r. pw. św. Onufrego. Świątynia posiadała mały przedsionek, dwa dachy dwuspadowe oraz jedną kopułę nad częścią środkową budynku, budynkiem również opiekowała się parafia św. Cyryla i Metodego w Białej Podl. Katolicki ks. Jankowski w liście do bp Przeździeckiego napisał, że kaplica była unicka niezabytkowa, w której prawosławni nie sprawowali żadnych nabożeństw, ponieważ korzystali z cerkwi św. Onufrego. Biskup siedlecki zezwolił na rozebranie budynku i przeniesienie, świątynia 15 sierpnia 1929 r. w. została wyświęcona na kościół katolicki i przeniesiona na drugi kraniec miasta Biała Podlaska (przedmieście Wola), budynek zdołał pomieścić ok. 250 osób., świątynia ostatecznie rozebrana, ponieważ obok wzniesiono znacznie większy drewniany kościół¹⁶.

14. Cerkiew z monasterem św. Georgia (Jerzego) w Jałcie na Krymie powstała w 1906 r. razem z sierocińcem i domem opieki społecznej dla starszych kobiet. Ziemię i budynki na klasztor ofiarowała szlachcianka Elżbieta Iwanowna Jakubowicz, wdowa po pułkowniku, która przeznaczyła cały swój majątek klasztorowi z Leśnej Podl. Zapisała w testamencie, aby po jej śmierci ciało zostało pochowane w krypcie kaplicy klasztoru Był to parterowy klasztor z cerkwią, który został urządzony z dwóch małych pokoi o długości i szerokości 12 arszyn. Dnia 26 marca 1923 r. do klasztoru przybyła komisja likwidacyjna, ostatecznie budynki zostały zniszczone przez bolszewików w czasie II wojny światowej¹⁷.

15. Monaster Przemienienia Pańskiego w Teolinie w suwalskiej guberni. Powstał w 1894 r. z inicjatywy bp chełmsko-warszawskiego Flawiana w celu przyciągnięcia opornych unitów do prawosławia, złożył on projekt utworzenia klasztoru dnia 8/20 marca 1890 r. Świątobliwy Synod pod datą 24 stycznia – 1 lutego 1894 r. postanowił przy miejscowości Sopockin na terenie Teolina utworzyć żeński monaster w suwalskiej guberni, do klasztoru przyłączono wszystkie ziemie po byłej katolickiej parafii. Z Leśnej zostały przeniesione do nowego klasztor następujące mniszki: monachini Sierafima, rjiasofornyje posłusznice Maria Kuzowinskaja, Jewdokija Jasjuk, Jewdokija Iwaniuk, Dominika Diemjaniuk, Maria Pawłowska, Jewfimija Ławrentjuk i posłusznice Magdalena Budynczuk, Pelagia Iwanowa, Nadzieja Nasiedkuna, Wiara Wołkowa i Natalia Sawczuk¹⁸. Cerkiew postała z zlikwidowanego katolickiego kościoła, drugą świątynię klasztorną postawiono w 1898 r. na cześć Opieki Bogarodzicy. Przy klasztorze działała dwu-klasowa szkoła dla ok. 100 dziewczyn, szpital z apteką, który przyjmował rocznie 8 000 pacjentów. W 31maja/12 czerwcu 1898 r. mniszka Ludmiła – przełożona monasteru w Teolinie dostąpiła godności ihumeni, uroczystości te odbyły się w Warszawie w katedralnym soborze pod przewodnictwem arcybiskupa¹⁹. W 10-20 czerwca 1902 r. na wniosek Ober-Prokuratora Świątobliwego Synodu do ministerstwa finansów Rosji o wsparcie finansowe monasteru w Teolinie w wysokości 2 765 rubli na rok²⁰. Na terenie klasztoru w 1908 r. mieszkało: ihumenia, 10 mniszek, 60 posłusznic²¹. Monaster w 1915 r. zniesiony i ewakuowany w głąb Rosji.

16. Monaster w Wirowie (koło Sokołowa Podlaskiego) został założony przez bp Flawiana w 1894 r. w celu przyciągnięcia unitów do prawosławia. Do Wirowa z Leśnej przybyła grupa dziesięciu sióstr z przełożoną Anną w sierpniu 1894 r. Cerkiew pw. Miłosiernego Zbawiciela utworzono z przebudowanego rzymsko-katolickiego kościoła, który został wzniesiony w 1712 r. Klasztor prowadził: 5 szkół, jedna była przy cerkwi, reszta w okolicznych wioskach, zakład pisania ikon, zakład introligatorski, szewski i tkacki, szpital, oraz przytułek dla 320 dzieci. Klasztor posiadał 2 518 sążni ziemi, w 1898 r. Mikołaj II przeznaczył dla wspólnoty zakonnej 6 000 rub. podzielone na części i wypłacane z skarbu rządowego po 2 765 rub. Ok. 1896 r. monaster w Wirowie stał się niezależny od Leśnej, a 1899 r. decyzją Świątobliwego Synodu z 14-18 kwietnia/ 26-30 kwietnia monaster otrzymał tytuł pierwszej klasy, 21 lipca/2 sierpnia 1899 r. przełożona Anna została przeniesiona w stan ihumeni monasteru²². W 1899 r. konsystorz w Warszawie zatwierdził wybór mniszek na ekonoma monasteru – Irina, mistrzyni nowicjatu – Nonna, funkcja dziekanki – Wiera Bożus, zarządzająca kolejnością nabożeństw, zarządza przepisami w monasterach (ustawszczica) Konkordia Iwanowna. Świątobliwy Synod ukazem z dnia 30 lipca/11 sierpnia 1899 r. dał prawo parafii do przebywania w niej dwóch duchownych, jednego diakona i psałterzysty. Na ich utrzymanie przeznaczono 3 300 rubli rocznie, duchownym dwóm po 1 200 rub., diakonowi każdemu – 600 rub i psałterzyście 300 rub²³.

Car w 1902 r. zezwolił dla ihuneni Anny z monasteru w Wirowie na zbudowanie szkoły na ziemi ofiarowanej klasztorowi z skarbu państwa w tym czasie w monasterze mieszkało 140 mniszek z posłusznicami oraz 320 dzieci²⁴. Dnia 29 sierpnia/11 września 1903 r. w wieku 37 lat zmarła ihumenia Anna, chorowała na gruźlicę, jej ascetyczne życie nadwyrężyło zdrowie. Kobieta mieszkała w ciemnej celi z małym okienkiem nad piwnicą (zachowało się jej miejsce pochówku). Arcybiskup Hieronim nalegał aby matuszka leczyła się za granicą w Menton we Francji, w tym celu przeznaczył fundusze. Nową ihumenią została starsza kobieta Zofia (posiadała tytuł książęcy Szachowska z domu Ozierowa). Kobieta przebywała w monasterze około pół roku, przyjęła postrzyżyny z rąk bp Eulogiusza 17/30 września 1903 r. Po matuszce Zofii nastała ihumenia Zuzana (Mielnikowa) córka śpiewaka operowego. Zuzanna w niedługim czasie została przeniesiona do Kostromy, a następnie do Grodna. Początki funkcjonowania monasteru były bardzo ciężkie, zdarzały się okresy gdzie brakło drewna na opał, mniszki łamały gałązki z przydrożnych topól. Czasami klasztor nękał głód, gdyż wszystko pożywienie przeznaczały na: szkolę, sierociniec i przytułek dla ubogich. W 1908 r. na terenie klasztoru przebywało: 1 ihumenia, 8 mniszek i 120 posłusznic²⁵. W 1915 r. monaster został ewakuowany w głąb Rosji do żeńskiego Aleksiejewskiego monasteru w Moskwie²⁶.

17. Monaster w Krasnymstoku (Krasnostock) Narodzenia Bogarodzicy sokolski powiat, grodzieńskiej guberni, blisko granicy z suwalską gubernią, 30 wiorst od Grodna. Klasztor utworzony przez Joakima bp grodzieńskiego 8 września 1900 r., oficjalne otworzenie monasteru nastąpiło 08 września 1901 r. Monaster posiadał jedną cerkiew z byłego kościoła podominikańskiego pw. Narodzenia NMP. Przy klasztorze funkcjonowała dwuklasowa szkoła dla dziewcząt. Na utworzenie klasztoru synod wydal 25 000 rub. z funduszu państwowego rocznie wypłacano 4 052, 27 rub. od 01/14 stycznia 1906 r. Na wniosek Ober-Prokuratora na funkcjonowanie klasztoru w 19 listopada/2 grudnia 1902 r. przyznano 4 947,30 rubli na rok. Z tej sumy 2% potrącono na pensje²⁷. Wspólnota zakonna składa się:ihumenia, 11 mniszek, 41 posłusznic²⁸. Przy klasztorze na wzór Leśnej utworzono ambulatorium i aptekę. W 15/28 maja 1903 r. w dzień Wniebowstąpienia Pańskiego przeprowadzono zbiórkę pieniędzy we wszystkich monasterach i cerkwiach na terytorium Imperium Rosyjskiego w celu zebrania funduszy na remont klasztorów w Krasnymstoku i w Berezweczu (monaster pobazyliański) w diecezji litewskiej²⁹. Zebrane fundusze zostały podzielone na dwa monastery, które wymagały wymiany: dachów, wszystkich okien z ramami itp. Wspólnota zakonna została w 1915 r. ewakuowana do Moskwy, męską i żeńską dwu klasową szkołę osiedlono w mieście Kinieszma kostromskiej guberni³⁰. 18. Monaster pw. św. Antoniego Peczerskiego w Radecznicy. Prawosławne, żeńskie zgromadzenie w Radecznicy zostało utworzone 7/19 stycznia 1899 r. do 1902 r. klasztor podlegał Leśnej Podlaskiej, skąd wyszła jego fundacja, przełożoną została Anastazja Gromeka³¹. Wcześniej istniał na tym miejscu bernardyński klasztor założony w 1667 r. przez łacińskiego biskupa chełmskiego Mikołaja Świrskiego właściciela Radecznicy. Klasztor położony był na wysokim wzniesieniu pokryty sadami i bukowym lasem, został skasowany w 1869 r. Carskie władze zezwoliły bernardynom zabrać ze sobą tylko organy i naczynia liturgiczne, mimo to, zakonnicy potajemnie wywieźli z klasztoru w Radecznicy najcenniejsze przedmioty i całą klasztorną bibliotekę. Następnie obiekty sakralne zostały przyznane grekokatolikom, klasztor został zdemolowany, powybijano okna i wyrwano drzwi z zamkami. Bp Michał Kuziemski planował w opuszczonych budynkach osiedlić bazylianów. W 1875 r. sanktuarium przejęła Cerkiew prawosławna, następnie w 10/22 lipca 1880 r. bp Modest poświęcił na cerkiew W 9/22 listopada 1901 r. Świątobliwy Synod nadał klasztorowi tytuł monasteru pierwszej klasy, przełożona Ateanazja 6/19 maja 1902 r. przyjęła tytuł ihumeni, była ona córką Stiepana Gromeki gubernatora siedleckiego (jego grób znajduje się na cmentarzu w Wólce Plebańskiej koło Białej Podl.). Przy klasztorze przebywało: dwóch duchownych, diakon i dwóch psałterzystów. Uroczystość wyróżnienia klasztoru świętowano 31 maja/13 czerwca 1902 r. W 1902 r. w monasterze przebywało 50 mniszek i 106 dzieci³². Latem w 1915 r. monaster został ewakuowany do Petersburga na Podworie (stacja Udielnaja przy torach kolejowych do Finlandii)³³.

19. Monaster w Drohiczynie nad Bugiem w bielskim powiecie, grodzieńskiej guberni, przypisane do niego było cztery cerkwie: pierwsza parafialna pw. św. Mikołaja murowana, druga drewniana św. Barbary dawniej należała do monasteru św. Trójcy, trzecia cmentarna, kolejna cerkiew urządzona została na terenie żeńskiego monasteru w Drohiczynie, poświęcona została 28 czerwca/11 lipca 1905 r. przez bp grodzieńskiego i brzeskiego Nikanora. Przy klasztorze funkcjonował bezpłatny szpital i cerkiewna szkoła³⁴. W 1915 r. klasztor ewakuowany do Rosji.

20. Monaster w Turkowicach w lubelskiej guberni, założony w 1903 r., przełożoną jego została ihumenia Magdalena Gorczakowa. Świeckie imię Maria Gorczakowa pochodziła z Moskwy, pracowała jako nauczycielka języka rosyjskiego w francuskim pensjonacie, w nim także uczyły się polskie arystokratki, kobieta znała nowoczesne metody pedagogiczne wychowania młodzieży. Maria przyjęła postrzyżyny z rąk bp Eulogiusza w Radecznicy w kwietniu 1905 r³⁵. Monaster w 1915 r. został w całości ewakuowany wraz w wychowankami szkoły do Marfo-Marinskiej obitieli w Moskwie, (nie był to monaster tylko wspólnota sióstr założona w 1909 r., która zajmowała się dobroczynnością i lecznictwem). Dzieci z turkowickiego monasteru uczęszczały na nauki do Bogojawlenskiego monasteru również w Moskwie³⁶. 22. Cerkiew św. Ducha w Bukowicach wzniesiona ok 1751 r. na miejscu starej, była unicką drewnianą świątynią pierwotnie pw. św. Trójcy z parafią, którą zlikwidowano i przyłączona do Nosowa. Budynek posiadał jedną kopułę, odpust przypadał po Wielkanocy³⁸. Cerkiew w czasach unickich nie posiadała części ołtarzowej i ikonostasu, była nawiedzana przed grekokatolickich pielgrzymów podróżujących do Leśnej. Po przyłączeniu cerkwi do Nosowa w 1859 r. budynek z upływem czasu popadł w ruinę, Batiuszkow Pompei błędnie określił wiek cerkwi jako na przed zawarciem unii brzeskiej. Prawosławne biskupstwo chełmsko-warszawskie po 1875 r. dążyło do odnowienia cerkwi ze względu na prośby wiernych, których w Bukowicach mieszkało do 400 osób. Abp Leoncjusz w 1888 r. planował odnowić cerkiew na swój koszt, jednak choroba i mianowanie go metropolitą moskiewskim zniweczyły przedsięwzięcia. Konsystorz chełmsko-warszawski przeznaczył na budowę nowej cerkwi w Bukowicach 400 rubli, miejscowy gminny sędzia A. Eberg z protojerejem N. Sofronem ofiarowali w sumie 200 rub. Prace rozpoczęto w 1892 r., z powodu braku funduszów budowa przeciągnęła się do 1896 r. Na dokończenie budowy świątyni przeznaczył fundusze astrachański kupiec Jerzy Lianozow 4 600 rub. 24 stycznia/5 lutego 1895 r. cerkiew została poświęcona przez bp Flawiana. Po nabożeństwie rozdano licznie zgromadzonym pielgrzymom: ikonki i krzyżyki. Nowa świątynia postawiona została na kamiennych fundamentach z cegłą, posiadała jedną ocynkowaną kopułę. Ściany od zewnątrz i i środka budynku oszalowano deskami, które pomalowano czerwoną olejną farbą. Długość cerkwi wynosiła 21 arszyn, szerokość 12 arsz., przy niej w 1897 r. wybudowano drewnianą dzwonnicę. Budynek kultu religijnego w Bukowicach pozostała w administracji duchownego z Nosowa, nabożeństwa sprawowano w niedziele i święta³⁹. W 21 marca 1906 r. decyzją bp Eulogiusza cmentarna cerkiew z wiernymi została przełączona do parafii Leśna, po 1915 r. świątynia rewindykowana na kaplicę rzymskokatolicką⁴⁰.

21. Istniały również cerkwie w Chełmie i w Warszawie poświęcone leśniańskiemu monasterowi³⁷.

Bibliografia

1. „Chołmsko-Warszawskij Jeparchalnyj Wiestnik”, Warszawa.

2. „Chołmskaja Cerkownaja Żizn”, Chełm, Moskwa.

3. „Cerkownyja Wiedomosti” Sankt-Petersburg.

4. J. Gieorginiewskij, Put mojej żizni. Wospominanija mitropolita Jewłogija (Gieorgijewskago), izłożiennyje po jego rasskaza, Paryż 1947.

5. „Pamjatnaja Kniżka Siedleckoj Guberni” 1885-1912, Siedlce.

6. Archiwum Państwowe w Lublinie, Klirovyje Vedomosti.

7. „Słowo Podlasia”, Biała Podlaska

8. A. Królik, Moje dzieciństwo na „ciuchci”, Biała Podlaska 2008.

9. Prawosławnyje russkije obiteli: Połnoje illjustrowannoje opisane wsiech prawosławnych russkich monastyrej w Rossijskoj imperii i na Afonie, Sankt-Petersburg 1909.

10. „Pribawlenija k Cerkownym Wiedomostjam”, Sankt-Petersburg.

11. D. L. Iwanowicz, Prawosławnyje monastyri Rossijskoj imperii. Połnyj spisok wsiech 1105 nynie suszczestwujuszczich w 75 guberniach i obłastiach Rossii i 2 inostrannych gosudarstwach mużskich i żienskich

----------------------------------------------

1Dwie obitieli, [w:] Prib. k Cer. Ved., nr 11, 16. 03. 1902, s. 386.

2„Pamjatnaja Kniżka Siedleckoj Guberni za 1882 god”, Siedlce 1882, s. 237.

3APL, Klirovyje Vedomosti, sygn. 531, s. 35, 36.; D. L. Iwanowicz, Prawosławnyje monastyri Rossijskoj imperii. Połnyj spisok wsiech 1105 nynie suszczestwujuszczich w 75 guberniach i obłastiach Rossii i 2 inostrannych gosudarstwach mużskich i żienskich monastyriej archijerejskich domow i żienskich obszczin, Moskwa 1908, s. 785.; op. cit., „Pamjatnaja Kniżka Siedleckoj Guberni, za 1890 god”, s. 327.

4Op. cit., Klirovyje Vedomosti, sygn. 593, s. 18.

5Ibidem, s. 18.

6Żenskij monastyr w Lesnie, Siedleckoj guberni [w:] Cer. Ved, nr 50, 14. 12. 1896, s. 1884.; Żienskij monastyr w siele Lesna Siedleckoj guberni [w:] Cer. Ved., nr 50, 14. 12. 1896, s. 1883.

7Op. cit., Klirovyje Vedomosti, sygn. 531, s. 35-38.

8Prawosławnyje russkije obiteli: Połnoje illjustrowannoje opisane wsiech prawosławnych ruskich monastyriej w Rossijskoj imperii i na Afonie, Sankt-Petersburg 1909, s. 633-634.

9Żenskij monastyr w siele Lesna Siedleckoj guberni [w:] Cer. Ved., nr 50, 14. 12. 1896, s. 1883.; op. cit., Klirovyje Vedomosti, sygn. 593, s. 18.

10Iz Lesnianskago monastyria [w:] Cer. Ved., nr 25, 19. 06. 1899. s. 991.; Proswietitielnaja diejatielnost Lesninskago żenskago monastyrja [w:] ChVJV, nr 12, 15/27. 06. 1898, s. 245.

11Żenskij monastyr w siele Lesna Siedleckoj guberni [w:] Cer. Ved., nr 50, 14. 12. 1896, s. 1883.

12Cz. Maziejuk, Z dziejów rzymskokatolickiej parafii w Bordziołówce [w:] „Słowo Podlasia”, nr 49, 9-15. 12, Biała Podlaska 2008, s. 25.; op. cit., Klirovyje Vedomosti, sygn. 593, s. 18.

13Op. cit. „Pamjatnaja Kniżka Siedleckoj Guberni za 1911 god”, s. 31.

14Ukaz Swiatejszago Prawitelstwujuszczago Sinoda Prieoswieszczennomu Jewłogiju, Jepiskopu Chołmskomu i Ljublinskomu, ot 10 oktjambrja 1906 goda za nr 11055 [w:] ChCZ, nr 21, 01. 11. 1906, s. 737.; K woprosu o sostojani prawosławija w Chomskoj jeparchii poslie 17 aprielja 1905 goda [w:] ChCZ, nr 20, 15. 10. 1906, s. 707.; op cit., Klirovyje Vedomosti, sygn. 593, s. 19.

15Op. cit., Prawosławnyje monastyri Rossijskoj imperii ..., s. 751.

16Op. cit., „Pamjatnaja Kniżka Siedleckoj Guberni za 1911 god”, s. 3 (2*).,A. Królik, Moje dzieciństwo na „ciuchci”, Biała Podlaska 2008, s. 21.

17www.oldyalta.com/120-lesnickij monastyr, 27. 12. 2014

18Pieriemieszczieny [w:] ChVJV, nr 21, 01/13. 11. 1894, s. 346.

19Wozwiediena w san igumeni [w:] ChVJV, nr 12, 15/27. 06. 1898, s. 241.

20Wysoczajszija powielienija [w:] Cer. Ved., nr 28, 13. 07. 1902, s. 257.

21Op. cit., Prawosławne monastery Rossijskoj imperii ..., Moskwa 1908, s. 783.; Opriedielenija Swiatejszago Sinoda [w:] Cer. Ved., nr 7, 12. 02. 1894, s. 72.

22Opriedielenije Swiatejszago Sinoda [w:] ChVJV, nr 21, 23. 05. 1899, s. 265.; Opriedielenije Swiatejszago Sinoda [w:] ChVJV, nr 33, 15. 08. 2015, s. 413.

23Utwierżdieny [w:] ChVJV, nr 8, 21. 02. 1899, s. 99.; Opriedielenije Swiatejszago Sinoda [w:] ChVJV, nr 34, 22. 08. 1899, s. 425.

24Wysoczajszija powielienija [w:] Cer. Ved., nr 3, 19. 01. 1902, s. 15.; Dwie obitieli [w:] Prib. k Cer. Vied, nr 11, 16. 03. 1902, s. 391.; Archipasterskoje błagosławienie i pożertwowanija [w:] ChVJV, nr 3, 01/13. 02. 1896, s. 47.

25Op. cit., Prawosławnyje monastery Rossijskoj imperii, Moskwa 1908, s. 786-787.; Inoczeskaja żenskaja obitiel w s. Wirow Siedleckoj gub. [w:] ChVJV, nr 17, 01/13. 09. 1895, s. 273.; J. Gieorgijewskij, Put mojej żizni, Wospominanija mitropolita Jewłogija (Gieorgijewskago) izłożienije no jego rasskazam, Paryż 1947, http://lib.pravmir.ru/library/readbook/2248, 30. 07. 2015

26Jeparchalnaja chronika [w:] ChCZ, nr 10, 15. 05. 1916, s. 191.

27Wysoczajszija powielienija [w:] Cer. Ved., nr 1, 09. 01. 1902, s. 2.

28Op. cit., Prawosławnyje monasteri Rossijskoj imperii.., Moskwa 1908, s. 212-213.

29Opriedielienija Swijatiejszago Sinoda [w:] Cer. Ved., nr 18-19, 06. 05. 1903, s. 194.

30Istoria Rożdienskago – Bogorodicznago żenskago obszczeżitjelago monastyrjia w urocziszczje Krasnostokje, Grodienskoj jeparchii [w:] Cer. Ved., nr 35, 01. 09. 1901, s. 1254-1255.; Jeparchialnaja chronika [w] ChCZ, nr 11-12, 15. 06. 1916, s. 232.

31Nazacziena [w:] ChVJV, nr 6, 07. 02. 1899, s. 76.

32Otkrytie Radiecznickago pierwoklassnago żenskago, wo imja Swjatogo Antoniija Peczerskago, monastyrija [w:] Prib. k Cer. Wed., nr 25, 22. 06. 1902, s. 826-827.

33Jeparchalnaja chronika [w:] ChCZ, nr 9, 01. 05. 1916, s. 176.

34Iz Drogiczyna Bielskago ujezda, Grodienskoj guberni [w:] Prib. k Cer. Ved., nr 34, 20. 08. 1905, s. 1453.

35Op. cit. Put mojej żizni..., http://lib.pravmir.ru/library/readbook/2248, 31. 07. 2015.

36Torżiestwo w Marfoo-mariinskoj obitieli [w:] ChCZ, nr ,9, 01. 05. 1916, s. 166-167.; L. Straszkiewicz, Molitwiennoje obszczenie chołmskich wysielienciew w gorod Moskwie [w:] ChCZ, nr 9, 01. 05. 1916, s. 168-170.

37 Op. cit., Prawosławnyje monastyri Rossijskoj imperii..., Moskwa 1908, s. 785-787; Op. cit., Prawosławnyje russkije obitieli, Sankt-Petersburg 1909, s. 633-635.; www. oldyalta.com/120-lesninskiy monastyr-i-ego-yaltinoskoe-ubezhische 27. 12. 2014; www.narod.ru 27. 12. 2014

38Op. cit., „Pamjatnaja Kniżka Siedleckoj Guberni za 1911 god”, s. 37.

39Ustrojstwo i oswiaszczenije cerkwi w siele Bukowiczach, Siedleckoj guberni [w:] ChVJV, nr 2, 15/27. 01. 1897, s. 30-32.

40Op. cit., Klirovyje Vedomosti, sygn. 593, s. 19. monastyriej archijerejskich domow i żienskich obszczin, Moskwa 1908.

 

Lp.	Nazwiska prawosławnych duchownych i diakonów pracujących w Leśnej	Lata	Liczba mniszek
1.	Stefan Semenowicz proboszcz	1876 r.
2.	Aleksander Paszkiewicz proboszcz	1877-1885
3.	Arseni Budiłowicz proboszcz, Józef Omelanowicz pomocnik Łukasz Sawicki diakon	1886 r.
4.	Tymoteusz Sodoronowicz proboszcz, Łukasz Sawicki diakon	1887 r.
5.	?	1888 r.
6.	Łukasz Sawicki	1889 r.	19 mniszek z posłusznicami
7.	Michał Popow	1890 r.	70 sióstr
8.	protojerej Tymoteusz Sofronowicz proboszcz, Michał Popow	1891 r.	75 sióstr
9.	Ierotej Antonowicz pomocnik proboszcza, Dorimiedont Romanowski diakon	1892 r.	do 80 osób ogólnie
10.	Ignacy Migaj, Dmitrij Miłow, Bazyli Szingarew diakon	1893 r.
11.	Bazyli Szingarew pomocnik, Symeon Subbotin	1894 r.
12.	Piotr Miłow proboszcz, Symeon Subbotin, Aleksander Subbotin	1895 r.
13.	Piotr Miłow proboszcz, Symeon Sybbotin, Aleksander Subbotin, Wiktor Jaworski diakon	1896 r.	do 90 ogólnie
14.	Piotr Miłow proboszcz, Symeon Sybbotin, Jan Antonow Bogdanowicz Aleksander Subbotin Wiktor Jaworski diakon	1897 r.
15.	Aleksander Subbotin proboszcz, Wiktor Jaworski, diakon Filipon Korniljuk	1898 r.
16.	Aleksander Subbotin proboszcz, Wiktor Jaworski, Konstantyn Kubli Filip Korniljuk diakon, Aleksander Stiepanow diakon	1899 r.
17.	Aleksander Subbotin proboszcz, Wiktor Jaworski, Konstantyn Kubli Filip Korniljuk diakon	1900 r.
18.	Aleksander Subbotin proboszcz, Wiktor Jaworski, Piotr Kochanowski Filip Korniljuk diakon, Aleksander Stjepanow diakon	1901 r.
19.	Aleksander Subbotin proboszcz, Grzegorz Ljewczuk, Jan Smironow Filip Korniljuk diakon, Aleksander Stjepanow diakon	1902 r.
20.	Aleksander Subbotin proboszcz, Grzegorz Ljewczuk, Jan Smironow, Filip Korniljuk diakon, Aleksander Stjepanow diakon, Jewietaij Onufriew Michalczuk katecheta w szkole w Bordziołówce	1903 r.
21.	Aleksander Subbotin proboszcz, Grzegorz Ljewczuk, Jan Smironow, Konstantyn Kubli, diakon Aleksander Tomczuk, diakon Aleksander Stjepaniuk	1904 r.
22.	Władymir Sejbuk proboszcz, Gjegorij Ljewczuk, Jan Smironow, Konstantyn Kubli, Mikołaj Wawrisiuk, Antoni Mogdaliński Aleksander Tomczuk diakon, Aleksander Stjepaniuk diakon	1905 r.
23.	Władymir Sejbuk proboszcz, Jan Smironow, Konstantyn Kubli Aleksander Tomczuk diakon, Aleksander Stepaniuk diakon	1906 r.
24.	Władymir Sejbuk proboszcz, Jan Smironow, Jan Reczkin Aleksander Tomczuk diakon, Aleksander Stepaniuk diakon, mnich (jeromonach) Iriniej	1907 r.	22 mniszki 50 riasofornic 136 posłusznic
25.	Władymir Sejbuk proboszcz, Jan Smironow, Teodor Archangielski, Aleksander Tomczuk diakon, mnich Iriniej	1908 r.	22 mniszek 80 riasofornic 142 posłusznic
26.	Władymir Sejbuk proboszcz, Jan Smironow Aleksy Nieljubow, Aleksander Tomczuk diakon, mnich Iriniej	1909 r.	21 mniszek 78 riasofornic 149 bielic
27.	Jan Smironow proboszcz, Władymir Sejbuk, Aleksy Nieljubow Aleksander Tomczuk diakon, diakon Mikołaj Gjering, mnich Iriniej	1910 r.	26 mniszek 75 riasofornic 175 bielic
28.	Jan Smironow proboszcz, Michał Dołotow, Aleksy Nieljubow Aleksander Tomczuk diakon, mnich Iriniej	1911 r.	28 mniszek 79 riasofornic 208 bielic
29.	Michał Dołotow proboszcz, Aleksy Nieljubow, Semion Kamiński, Aleksander Tomczuk diakon, mnich Iriniej	1912 r.	30 mniszek 93 riasofornic 200 posłusznic
30.	Aleksy Nieljubow proboszcz, Semjen Kamiński, Gjeorgij Kroszkijewicz diakon, Andrzej Andruniuk diakon, mnich Iriniej	1913 r.	32 mniszek 106 riasofornic 182 posłusznic
31.	Aleksy Nieljubow proboszcz, Semjen Kamiński, Michał Aleksejew Dołotow, Gieorgij Kroszkijewicz diakon, Andrzej Andrjejuk diakon, Aleksander Archangielski, mnich Iriniej	1914 r.	33 mniszek 112 riasofornic 172 posłusznic
32.	Aleksander Archangielski89	1915 r.

ZDJECIA PONIŻEJ:

Monaster w Jałcie na Krymie zależny od Leśnej źródło: httpoldyalta.ru120-lesninskiy-monastyr-i-ego-yaltinskoe-ubezhische.html.JPG

Cerkiew w Bukowicach

Cerkiew w Sankt-Petersburgu należąca do monasteru w Leśnej, źródło: http://simvol-veri.ru/xp/igumeniya-ekaterina-efimovskaya.html

Monaster w Wirowie, źródło: Chołmsko-Warszawskij Jeparchalnyj Wiestnik

Cerkiew w Turkowicach 1916 r. źródło: Wikipedia

Szkoły przy monasterze w Leśnej lata 90. XIX w., źródło: „Pamjatnaja Kniżka Siedleckoj Guberni”