ORKIESTRA PARAFIALNA

Orkiestra parafialna w Leśnej Podlaskiej

            Początki kapeli muzycznej w Leśnej Podlaskiej sięgają fundacji Pa­wła Kazimierza Michałowskiego, skarbnika orszańskiego, i jego żony Anny z Domańskich — pierwotnych kolatorów kościoła w Leśnej. Dla nowo wzniesionego przez siebie drewnianego kościółka dokonali oni zapisu uposażeniowego na dobrach swoich w Leśnej i Klukowszczyźnie w 1688 r. i zobowiązali rektora kościoła do utrzymywania trzech sług kościelnych „ministros Ecclesiae": kantora, organisty i dyskantysty. Mieli oni być  zatrudnieni na stałe i otrzymywać regularne uposażenie. W każdą niedzielę i święto muzycy ci mieli obowiązek brać udział we mszy i nie­szporach, a rano i wieczorem odgrywać pieśni maryjne. W kościółku wzniesiono drewniany chór, a na nim umieszczono 5-ciogłosowy pozytyw.

            Tak było za czasów pierwszego rektora (a od 1695 r. proboszcza) ks. Pawła Franciszka Janickiego. Jego następca, ks. Andrzej Fabiański, kanonik;   łucki   (1716—1726)   powiększył   liczbę   muzyków   i   w   roku   swej śmierci (1726) miał już w pełni uformowaną kapelę, złożoną z dziewięciu muzyków, którym rocznie płacił pensję wynoszącą ogółem 1980 złp, nie licząc akcydensów, zwanych tu „offertoriami". W swoim testamencie przekazał kapeli instrumenty i nuty.

Zachowały się nawet nazwiska owych kapelistów. Byli to: Franciszek Skopowski – oganista, Erkierst, Tartarowicz, Romankiewicz, Janicki, Wasilewski, Jan Niemiec, dyszkancista NN.

Tradycje muzyczne w Leśnej podtrzymywali w dalszym ciągu ojcowie paulini, co jest zrozumiałe, wszak przybyli z Jasnej Góry, gdzie ówczesna kapela muzyczna przeżywała okres niezwykłego rozkwitu. Oni też pielęgnowali tradycje muzyczne Jasnej Góry. Zaraz po wprowadzeniu paulinów do Leśnej O. prowincjał, Konstanty Moszyński, ustalił następujący porządek nabożeństw: po czytanej prymarii  miano odprawiać śpiewaną wotywę o Najświętszej Maryi Pannie przy udziale kapeli, która miała wykonywać w tym czasie wielogłosowo mszę i części zmienne. Wotywę miano odprawiać przy odsłoniętym cudownym obrazie. Przy odsłanianiu i zasłanianiu obrazu trębacze kapeli, kotliści i organista mieli grać intrady.

Życie muzyczne w Leśnej Podlaskiej rozwijało się prężnie przez cały XVIII w. i w początkach XIX wieku.

Warto wspomnieć, że w kapeli leśniańskiej występowały również kobiety. Ogólna liczba kapelistów leśniańskich w zachowanych źródłach wynosi 37, okres trwania kapeli ok. 125 lat. Przeciętnie kapela leśniańska zatrudniała równocześnie ok. 10 muzyków. Pod koniec XVIII w. kapela zatracała powoli swój charakter zawodowy. Muzyków zaczęto zatrudniać również jako ekonomów, karczmarzy; pracowali oni również przy gospodarce zakonu.

 Działalność kapeli leśniańskiej stanowi zapewne margines w całokształcie życia muzycznego w Polsce XVIII – wiecznej. Niewątpliwie jednak jej działalność wpłynęła dodatnio na życie muzyczne najbliższego wiejskiego środowiska. Znajomość jej powinna być brana pod uwagę przy tworzeniu przyszłej syntezy naszej kultury muzycznej w dawnych wiekach. Dla zakonu bardzo ważna, bo świadczy o jego prężności, wrażliwości na kulturę muzyczną, świadczy również o interesujących związkach obu sanktuariów maryjnych: Jasnej Góry i Leśnej Podlaskiej.

Pierwszy zespół orkiestry został założony około 1924 roku, jego twórcą był o. Aleksander Łaziński, prowadził orkiestrę Tomasz Jędrych.

Orkiestra dęta przeważnie grała na sumie. Podczas odpustów na Zielone Świątki, św. Piotra i Pawła, Wniebowzięcia NMP i Matki Bożej Leśniańskiej. Orkiestra dęta grała przy wprowadzeniu kompani pieszych z Radzynia Podlaskiego, Białej Podlaskiej, Serpelic, Siemiatycz, Łosic, Swór i Sarnak.

Leśniańska parafialna orkiestra dęta prowadziła swą działalność do roku 1939, wybuch wojny położył kres jej istnienia.

Po zakończeniu II wojny światowej do Leśnej Podlaskiej został przeniesiony z Częstochowy brat Julian Cieślicki i on zaczął na nowo tworzyć orkiestrę dętą.

Około 1958 roku rozpoczęła swą działalność – założona z samych kleryków, - bowiem w tym okresie Leśna była filią Seminarium Duchownego Paulinów w Krakowie. Brat Julian Cieślicki był w Leśnej trzy lata. Po jego odejściu, do Leśnej w 1961r. w charakterze organisty przybył Stanisław Gawłowski, który ukończył szkołę organistowską w Przemyślu. To właśnie on przejął po bracie Julianie orkiestrę, którą zaczął rozwijać i doskonalić. W jej repertuarze było wówczas ponad 100 pieśni religijnych, kilkadziesiąt utworów ludowych i okolicznościowych, kilkanaście marszów żałobnych i innych.

Liczba członków zespołu w tym czasie dochodziła do 20 osób, a instrumenty muzyczne pochodziły z Częstochowy. Były to częściowo pozostałości z orkiestry z czasów przedwojennych. Część zaś stanowiła własność członków orkiestry. W większości instrumenty były bardzo stare i zużyte. Niektóre z nich, jak np. tenor czy trąbki, nadawały się tylko do muzeum. Bas pochodził jeszcze z konnej orkiestry carskiej.

Orkiestrę tworzyli rolnicy z okolicznej wsi, którzy z wielkim poświęceniem oddawali każdą swoją wolną chwilę na wspólne muzykowanie.

W latach 1961 – 1971 do zespołu prowadzonego przez mistrza Gawłowskiego należeli: M. Adamowski, F. Bieliński, J. Bogusz, S. Gubiński, M. Hawryluk, S. Hawryluk, S. Hubczuk, E. Miechowicz, J. Panasiuk, A. Pietruczuk, Z. Piwowarczyk, M. Potykanowicz, B. Romaniuk, A. Sacharuk, A. Soraczyński, W. Struk, R. Sęk, T. Trociuk, T. Tywoniuk, J. Witek.

Orkiestra przeżywała wtedy okres swojej świetności, muzykanci z wielkim zaangażowaniem, zapałem i ofiarnością brali udział w próbach i występach. Organizowano dożynki, opłatek, wyjazdy np. do Serpelic.

W okresie maja orkiestra w pełnym składzie uczestniczyła w nabożeństwach majowych, a Apel Jasnogórski o godzinie 21:00 grany był z wieży (niskiej dzwonnicy).

Dnia 13 października 1974r. orkiestra uczestniczyła w uroczystości nadania szkole podstawowej w Leśnej Podlaskiej imienia ks. Stanisława Staszica oraz wręczenia sztandaru.

Dęta orkiestra parafialna w leśnej Podlaskiej, wspólnie z orkiestrą księży salezjanów z Lądu, uświetniła uroczystości koronacji Cudownego Obrazu Matki Boskiej Leśniańskiej.

Przez ostatnie 25 lat zespołem opiekuje się Mieczysław Wadowski. Pod jego opieką coraz bardziej doskonali się i wzbogaca swój repertuar, uczestnicząc w uroczystościach religijno – patriotycznych.

Brała udział w 1983r. w obchodach jubileuszowych trzechsetletniej rocznicy Zjawienia Cudownego Obrazu Leśniańskiego.

Leśniańska orkiestra uczestniczy we wszystkich uroczystościach lokalnych, takich jak: I Komunia św., opłatek, zjazdy kombatantów, zjazdy Leśniaków, oraz imprezy organizowane w szkole. Uczestniczyła w prymicjach między innymi w Makarówce, Górkach, Konstantynowie, Witulinie. Grywała na pogrzebach i uroczystościach rodzinnych swych członków i nie tylko. Także przygrywała podczas zawodów strażackich, które były organizowane w Leśnej. Przemarsz odbywał się spod Urzędu Gminy i prowadził na stadion.

Orkiestra wyjeżdżała z Leśnej Podlaskiej poza obręb swej parafii, aby uczestniczyć w uroczystościach religijnych w Serpelicach, Kodniu a nawet pozwolono zagrać jej w prawosławnym monasterze w Jabłecznej.

W roku 1980 podczas swej pielgrzymki orkiestra grała w kościołach Warszawy, w Niepokalanowie, podczas odsłaniania obrazu na Jasnej Górze. W czasie tej pielgrzymki zagrała również w Wadowicach w kościele oraz pod domem, w którym urodził się Ojciec Święty Jan Paweł II.

Orkiestra uczestniczyła w odsłonięciu pomników żołnierzy W i N – u w Kiełbasach i żołnierzy AK w Sulinkach.

W 1988r. orkiestra uczestniczyła w procesji eucharystycznej, z okazji Diecezjalnego Kongresu Eucharystycznego w Białej Podlaskiej (trasa wynosiła 3 km).

Wspólnie z chórem parafialnym brał udział w nagraniu kasety z kolędami i kasety z utworami o Matce Boskiej Leśniańskiej pt. „Jubileusz 300-lecia parafii”.

Największy wkład w rozwój i działalność orkiestry dętej w Leśnej Podlaskiej wnieśli: S. Gawłowski, S. Hawryluk, M. Hawryluk, Bracia K. i Z. Kąkolowie, T. Tywoniuk, J. Witek, A. Soroczyński, A. Sacharuk, F. Matejuk, W. Struk, J. Panasiuk, B. Romaniuk, W. Zarzycki. To tylko nieliczni z długiej listy, którzy bezinteresownie poświęcają swój wolny czas.

Stanisław Hawryluk został odznaczony medalem papieskim, nadanym mu przez Jana Pawła II. Tradycje muzykowania są przekazywane w rodzinach i często następcami są ci, których ojcowie wcześniej grali w orkiestrze.

Obecnie parafialna orkiestra leśniańska gra w składzie: trębacze - Ryszard Kąkol, Tomasz Panasiuk, Stanisław Krysztofiuk, Józef Denisiuk, Stanisław Kwaśniewski, Michał Wadowski, Hubert Panasiuk, klarnecista – Jan Bogusz, alciści – Andrzej Pietruczuk, Adrian Iczkowski, tenorzyści – Tadeusz Marczuk, Robert Winogradow, Mirosław Szymula, Paweł, Marek Pietruczuk, basiści – Adam Horbowiec, Grzegorz Hawryluk. W ostatnim roku odeszli do wieczności trębacze – Franciszek Bieliński, Jan Panasiuk, alcista – Mieczysław Hawryluk.

Kończąc ten krótki zarys dziejów dętej orkiestry parafialnej w Leśnej Podlaskiej należy ze smutkiem stwierdzić, że stała się wielka szkoda, iż nie była prowadzona kronika jej działalności ani nawet nie uczyniono w zapisach klasztornych wzmianki o jej istnieniu i pracy. Tego rodzaju notatki pozwoliłyby na pełniejsze i bardziej obiektywne odtworzenie jej dziejów.

Minęło już 80 lat działalności tej zasłużonej orkiestry. Zasługują na naszą pamięć członkowie których już niema, a tworzyli ją, oddając bezgranicznie swe serca i poświęcając wszelkie wolne chwile, nawet rezygnując czasem z polnych zajęć polowych.

„Jest w orkiestrach dętych jakaś siła” – mówią słowa popularnej piosenki. Jest coś w tym z prawdy, skoro leśniańska orkiestra przetrwała tyle lat i wszystko zdaje się wskazywać na to, że nadal trwać będzie, grając kolejnym pokoleniom i pątnikom, którzy coraz liczniej przybywają do sanktuarium leśniańskiego, aby przed obrazem Matki Boskiej Leśniańskiej prosić o łaski.

Opiekunem Orkiestry Leśniańskiej jest obecnie O. Marcin Oparcik.